Vroeg in de ochtend van maandag 25 september, arriveerde op het hoofdkwartier van generaal Urquhart een verbindingsofficier die ’s nachts via de Rijn was overgestoken naar de Britse perimeter in Oosterbeek.
Urquhart kreeg een brief van generaal Thomas, de commandant van de 43e Divisie die zich aan de zuidkant van de Rijn bevond. In de brief legde generaal Thomas uit dat hij weinig kon betekenen voor de belegerde airbornes in Oosterbeek.
De geallieerde troepen tussen Driel en Nijmegen werden volgens Thomas nu zelf bedreigd door aanvallende acties van de Duitsers op ‘The Island’, zoals de geallieerden het gebied tussen de Waal en de Rijn noemden.
Besloten was dat de Britten zich het beste konden terugtrekken uit Oosterbeek. Wat bij de geallieerden daarbij meespeelde is dat de Duitsers er wederom in waren geslaagd om ten zuiden van Nijmegen de weg bezet te houden. De geallieerden waren daardoor niet in staat om troepen en materieel vanuit Noord-Brabant in de richting van de Rijn te sturen.
De codenaam van de terugtocht uit Oosterbeek zou ‘Operatie Berlijn’ zijn, schreef generaal Thomas aan Urquhart. Urquhart mocht zelf bepalen wanneer hij Operatie Berlijn wilde starten.
Urquhart hoefde daar niet lang over na te denken. Nog diezelfde avond wilde hij de restanten van zijn divisie overbrengen naar de zuidkant van de Rijn.
Urquhart: “We waren nog met circa 2.500 man; een kwart van onze oorspronkelijke sterkte. Dagenlang hadden we nu al onvoldoende gewapend op een lege maag gevochten tegen een overmacht. De noodhospitaals waren vol. Ik kon niet veel meer verwachten van degenen die nog leefden.”
Die ochtend, iets na 8 uur ’s ochtends had Urquhart via de radio contact met generaal Thomas aan de zuidoever: “Operatie Berlijn moet vanavond plaatsvinden.”
De kleine
Het besluit van Urquhart ging vervolgens via de bevelsstructuur hogerop naar de Britse legerleiding. Generaal Horrocks belde met generaal Dempsey, de bevelhebber van het Britse 2e leger: “Volgens mij moet het de kleine zijn”, zei Horrocks tegen Dempsey.
“Ik was ook al van plan om u te zeggen dat het de kleine moest zijn”, antwoordde Dempsey.
Horrocks en Dempsey gebruikten een vooraf afgesproken codewoord. ‘De grote’ was de codenaam voor het versterken van de Britse Airborne Divisie. ‘De kleine’ was het codewoord voor het terugtrekken van de divisie.
Dempsey op zijn beurt bracht veldmaarschalk Montgomery op de hoogte van het besluit om het bruggenhoofd aan de noordkant van de Rijn die nacht op te geven. Montgomery stemde ermee in. Hij kon niet anders. Hij had geen keus.
Stafofficieren op het hoofdkwartier meldden dat ze Montgomery nog nooit zo stil en teruggetrokken hadden gezien als die dag.
Voorafgaand aan Operatie Market Garden had de Duitse veldmaarschalk Walter Model op zijn hoofdkwartier in Oosterbeek tegen generaal Rauter gezegd dat hij niet bang was voor luchtlandingen aan de noordkant van de Rijn.
Volgens Model zouden de luchtlandingstroepen door de Duitsers in de pan worden gehakt voor de grondtroepen in staat zouden zijn om de parachutisten te ontzetten.
Het verloop van Operatie Market Garden bewees het gelijk van Model. Maar hoewel de belegerde Britse airborne-troepen op maandag 25 september aan de rand van de uitputting stonden, waren ze nog altijd niet verslagen.
De Hexenkessel in Oosterbeek blijft met moeite overeind
De druk vanuit het hoofdkwartier van Hitler om de Britten in de ‘Hexenkessel‘ in Oosterbeek te vernietigen werd steeds groter. Op maandag 25 september stelden de Duitsers rondom Oosterbeek daarom alles in het werk om de Britten de genadeklap toe te brengen. Lees verder…
