Op maandag 18 september was op het hoofdkwartier van de Airborne Divisie niet duidelijk waar bevelhebber generaal Roy Urquhart zich bevond. Urquhart was vrijwel direct na de landingen in zijn jeep gesprongen en richting Oosterbeek gereden en sindsdien ontbrak ieder spoor.
Luitenant-kolonel Charles Mackenzie, de chef-staf van Urquhart, maakte zich aanvankelijk niet zoveel zorgen. MacKenzie ging ervan uit dat generaal Urquhart optrok met generaal Lathbury van de 1st Parachute Brigade, wat ook inderdaad zo was.
Maar op de vroege ochtend van maandag 18 september was het noodzakelijk dat er iets gebeurde in de bervelstructuur. Het hoofdkwartier van de divisie bevond zich op dat moment nog steeds aan de rand van de landingsterreinen van Wolfheze. Als gevolg van gebrekkige radioverbindingen wist men bij het hoofdkwartier eigenlijk niet wat er aan de hand was.
“Deze uren behoorden tot de ergste van mijn leven”
Kolonel MacKenzie besloot om met het hoofdkwartier op te trekken in de richting van Arnhem in de overtuiging dat ze Urquhart vanzelf tegen zouden komen. Voorafgaand aan hun vertrek vanuit Engeland had Urquhart doorgegeven wie het commando over de divisie moest overnemen als hem wat zou overkomen: eerst Lathbury en, in het onwaarschijnlijke geval dat die ook was uitgeschakeld, dan generaal ‘Pip’ Hicks.
Aangezien er geen spoor was van Urquhart en Lathbury, vroeg MacKenzie om 6 uur ’s ochtends aan generaal Hicks of hij in de tussentijd het bevel op zich wilde nemen van de gehele Airborne Divisie.
Hicks was niet blij met zijn tijdelijke bevordering. Hij vond de situatie verwarrend, met onduidelijkheid over de positie van de verschillende troepen, slechte radioverbindingen en het ontbreken van commandanten.
“Deze uren behoorden tot de ergste van mijn leven”, bekende hij na de oorlog.
Omdat inmiddels ook bij het hoofdkwartier van de divisie duidelijk was dat er meer Duitsers aanwezig waren in Arnhem dan van te voren was gedacht, stuurde generaal Hicks een extra bataljon (het South Staffordshire Regiment) in de richting van de Rijnbrug.
Generaal Hackett is boos
Die middag landde op de Ginkelse Heide generaal Shan Hackett. Hackett gaf leiding aan de 4th Parachute Brigade; bijna 2.000 man sterk. Toen Hackett in de namiddag van 18 september hoorde dat generaal Hicks op dat moment het bevel voerde over de gehele Airborne Divisie, ontplofte hij.
Hicks had niet alleen de leiding over de gehele divisie, maar in die hoedanigheid had hij direct na de landing van de 4th Parachute Brigade van Hackett, één van de bataljons uit die Brigade, het 11e Bataljon, naar Arnhem gestuurd in een poging de Rijnbrug te bereiken.
Generaal Hackett was des duivels dat Hicks een van zijn bataljona naar Arnhem had gestuurd zonder met hem te overleggen. Bovendien vond dat hij dat hij, omdat hij meer dienstjaren had, meer recht had om leiding te geven aan de gehele divisie.
Urquhart had echter de voorkeur gegeven aan Hicks, omdat deze meer ervaring had in het leiden van infanteriebataljons. Bovendien was Hicks eerder geland en was hij daardoor beter op de hoogte van de situatie. Urquhart had echter verzuimd om de generaals te vertellen wie zijn plaatsvervanger zou zijn. Dat leidde nu tot grote ruzie.
Slaande ruzie
Kolonel Mackenzie had tijdelijk het hoofdkwartier van de divisie ondergebracht in Hotel Hartenstein in Oosterbeek. Volgens de plannen moest het hoofdkwartier van de divisie gevestigd worden in Musis Sacrum, maar eerst moesten de Duitsers uit Arnhem worden verdreven was op dat moment nog altijd de gedachte aan Britse zijde.
Mackenzie was maandagavond in Hartenstein even een dutje aan het doen toen hij door een van zijn stafmedewerkers gewekt werd met de mededeling dat “de twee brigadegeneraals, Hicks en Hackett, slaande ruzie hadden”.
Maar toen Mackenzie naar beneden ging om de twee kemphanen uit elkaar te halen, bleek de ruzie inmiddels min of meer gesust te zijn. Hackett legde zich neer bij de situatie, al was het niet van harte.
Generaal Hicks hield het commando over de Airborne divisie tot de ochtend van dinsdag 19 september. Toen keerde generaal Roy Urquhart terug op het hoofdkwartier nadat hij ruim 14 uur op een zolder aan de Zwarteweg verstopt had gezeten om aan de Duitsers te ontkomen. Generaal Lathbury was maandagmiddag gewond geraakt toen hij samen met Urquhart in Lombok rond rende.
Meer over de belevenissen van Urquhart lees je in dit artikel:
Airborne-divisie zonder commandant
